fot. fotolia/Claudia Paulussen. Uczniowie nieprzystosowani społecznie, agresywni, utrudniający pracę na lekcjach to częsty problem szkół, także podstawowych. Do naszej redakcji trafiło pismo, wysłane też do kuratorium, w którym rodzice, zaniepokojeni zachowaniem pewnego siedmiolatka, proszą o pomoc. Jak rozwiązać ten problem?Znowu problem szkolny. U nas jest masakra w zerówce. W przedszkolu córki był duży chłopak, córka go lubiła, ale był agresywny do innych. W zerówce doszedł nowy chłopczyk, nadpobudliwy i agresywny. Leją się równo. Dzisiaj byłam świadkiem jak podczas mojej 15 minutowej rozmowy z nauczycielką z 5 razy się pobili, ale jak. Pięściami po twarzy, po oczach. O dziewczynke. Jeden: “nie dotykaj jej, ona jest moja” i w jakimś szale rzucali się na siebie. Jeden z rozpedu wpadł głową na kaloryfer. Pani co chwile ich rozdzielała. Złapali dziewczynke i szarpali, jeden ją zabrał, posadził obok siebie, przytulił, drugi ją za ręce i ciągnie do siebie. Potem dziewczynka płakala, bo jej niechcący coś zrobili. Pani rozsadziła na dwa różne konce sali. Za chwile pyskówka, zrywają się i znowu dopadają do siebie z pięściami. Byłam przerażona! Druga sprawa. Starsze dzieci straszą maluchy w ubikacji. Córke już dwa razy podgląali starsi chłopcy. Ona do nich ostro z krzykiem i ich wypycha z łazienki. Raz przyszłam wcześniej, jeszcze była lekcja i widzze, że moja mała idzie do łazienki z koleżanką. Za nimi starszy chłopak do łazienki dla dziewczynek. Moja się odwraca i do niego, że chyba coś mu się pomyliło. Ja od razu do niego, ze on chyba nie jest dziewczynką. Chłopak uciekł. Poszłam razem z mamą koleżanki do pani a pani mówi, że w tamtym roku było zebranie i że to nie pierwszy raz. Obiecała coś z tym zrobić. Mają być dyżury. Martwie się o moją małą, bo ona nie boi się tych łobuziaków, tylko się do nich stawia. Martwie się, żeby jej krzywdy nie zrobili, wiadomo co im może strzelić do głowy? Jak jest u was?
Agresja jest określeniem stosowanym w odniesieniu do wszystkich zachowań, które mają na celu wyrządzenie krzywdy fizycznej lub psychicznej. Są one celowe, zamierzone i zaplanowane. Ze społecznego punktu widzenia nie można ich usprawiedliwić - niekiedy jednak można spotkać się z pojęciem „agresja prospołeczna”, które związane
Napady agresji u dzieci Agresja u dzieci to poważny problem, którego nie powinno się bagatelizować. Nie zakładajmy, że agresywne dziecko „po prostu tak ma” i „wyrośnie z tego”. Agresja u przedszkolaka to trudność i dla dziecka, i dla jego otoczenia. Co robią agresywne dzieci? Uderzają innych, szczypią, szarpią, popychają, gryzą, drapią. Niekiedy rzucają przedmiotami, niszczą zabawki lub prace plastyczne swoje i innych dzieci. Mogą pojawiać się także zachowania autoagresywne, jak uderzanie głową lub inną częścią ciała o ścianę, szczypanie się, drapanie. Starsze dzieci w napadzie agresji mogą krzyczeć i używać wulgarnych lub obraźliwych słów. Trudności może sprawiać rozpoznanie biernej agresji u dziecka. Objawy to np. moczenie się w bieliznę po skorzystaniu z toalety, bałaganienie, ignorowanie próśb, ociąganie się, opór, zwlekanie, marnowanie czasu, upór. Ważne, aby nie mylić agresji ze „zwykłą” złością, niezadowoleniem, a nawet histerią, jaka może pojawiać się po odmowie np. zakupu zabawki. Nie zapominajmy jednak, że agresywne czy autoagresywne zachowania u dzieci będą narastać, jeśli w porę nie zostanie wdrożone właściwe postępowanie. Niekiedy może pojawić się konieczność terapii albo farmakoterapii, w zależności od powodów zachowań agresywnych. Przyczyny złości i agresji u dzieci mogą być złożone. Ważne jest dotarcie do źródeł i znalezienie bodźca, który wyzwala napady agresji, aby poradzić sobie z problemem. – Warto pamiętać, że agresywne dziecko w ten sposób woła o pomoc i uwagę, ponieważ nie radzi sobie z emocjami i ma niezaspokojone potrzeby. Niezbędna jest wielka cierpliwość i spokój. Nie wolno krzyczeć na dziecko. Nie wolno nakazać mu tłumienia emocji, ponieważ te emocje prędzej czy później eksplodują. Najskuteczniejsze, moim zdaniem, są najprostsze rozwiązania, czyli po prostu bycie z dzieckiem, ofiarowanie siebie, swojej uwagi, czasu i wspólna aktywność oraz ruch na powietrzu – wymienia Anna Jankowska, opiekunka dziecięca. Skąd się bierze nadmierna agresja u dzieci? Rodzice często pytają, skąd bierze się agresja, co ją powoduje? Przecież nikt z nas nie chce wychować agresywnego dziecka. Chcemy w przedszkolach zbierać pochwały, a nie uwagi. A jednak nie zawsze wszystko idzie zgodnie z planem. Jakie są przyczyny agresji u dzieci? organiczne – niedojrzały układ nerwowy; emocjonalne – nieradzenie sobie z negatywnymi emocjami: złością, lękiem, frustracją, smutkiem; lęki, nieśmiałość, poczucie zagubienia, brak poczucia bezpieczeństwa; trudności w relacjach; chęć zwrócenia na siebie uwagi i nieświadomość, że zachowania są odbierane jako agresywne; zaburzenia emocjonalne lub całościowe zaburzenia rozwoju, np. ADHD, spektrum autyzmu; choroby organiczne, np. zaburzenia hormonalne, nieprawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego; negatywne wzorce wyniesione z domu lub ze środowiska; zimne relacje między rodzicami (agresja może pojawić się u dzieci z domów, w których nie ma kłótni czy przemocy, ale niewłaściwe relacje); trudne doświadczenia we wczesnym dzieciństwie; zaniedbanie emocjonalne przez rodziców, poczucie odrzucenia, poczucie zagrożenia w domu; wyuczone zachowania agresywne, np. dziecko wie, że w ten sposób wymusi otrzymanie zabawki; błędy wychowawcze; nadmiar bodźców, np. oglądanie nieodpowiednich treści w telewizji lub w telefonie; niewłaściwa dieta, nieodpowiednia suplementacja, niedobory witamin lub minerałów; zmęczenie lub głód (nie zawsze dziecko to sobie uświadamia); niezaspokojenie potrzeb. Jak rozpoznać, że dziecko jest agresywne? Pamiętajmy, że wszyscy odczuwamy negatywne emocje. Są sytuacje, w których czujemy się źle. Jednak ważne, by nie tłumić emocji, ale wyrażać je we właściwy sposób. Dorosłe osoby z reguły umieją panować nad emocjami adekwatnie do sytuacji. Dzieci natomiast muszą się nauczyć rozpoznawania własnych emocji. Napad agresji może być powodowany kumulacją emocji i wrażeń. Warto podjąć współpracę z lekarzem, pedagogiem i psychologiem, jeśli zauważymy powtarzające się epizody furii, napaści na innych lub próby uszkadzania własnego ciała przez dziecko. Nie bagatelizujmy również sygnałów płynących z przedszkola, żłobka czy towarzystwa na placu zabaw. Specjaliści podpowiedzą, jak radzić sobie z agresją u dziecka i jakie są jej przyczyny. Co zrobić, jeśli dziecko staje się agresywne? Jeśli zauważymy zachowania agresywne u dziecka, to znak, że czas odwiedzić specjalistę. Agresja to poważny problem emocjonalny. Agresję u dzieci w wieku przedszkolnym warto traktować jak chorobę. Oznacza to, że trzeba mieć świadomość, że nieleczona i niehamowana nie przejdzie, ale będzie narastać. Gdzie szukać pomocy w przypadku agresji u dziecka? Warto zacząć od wizyty u lekarza rodzinnego, który może wskazać organiczne przyczyny zachowań agresywnych, zlecić dodatkowe badania. Pomocna będzie również wizyta w lokalnej Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej, gdzie dziecko może liczyć na diagnostykę, a także skierowanie na odpowiednie zajęcia terapeutyczne, np. trening umiejętności społecznych (TUS). Jak radzić sobie z agresją u dzieci? Przede wszystkim nie walczyć, czyli nie odpowiadać agresją na agresję. Nadpobudliwość i agresja u dzieci często ma podłoże w nadmiarze bodźców. Warto wyeliminować oglądanie telewizji czy korzystanie z telefonu/tabletu. Zastępując media aktywnością fizyczną na świeżym powietrzu możemy pomóc dziecku w poprawie nastroju i rozładowaniu negatywnych emocji. Bardzo pomocna bywa zmiana diety. Nadpobudliwość i agresja u dzieci mogą pojawiać się przy nadmiernym spożyciu cukru (który ma również negatywny wpływ na zdrowie dzieci, sprzyja nadwadze, otyłości, cukrzycy). Słodycze niektórym dorosłym wydają się sposobem na poprawę nastroju – to złudne i może powodować tycie i zaburzenia odżywania. U dzieci słodycze i wahania poziomu cukru we krwi mogą powodować agresję. Szukać przyczyn agresji. Jeśli agresja pojawia się po odebraniu telefonu przez rodzica, może to świadczyć o chęci zwrócenia na siebie uwagi. Zapewnienie dziecku poczucia bezpieczeństwa, uwagi rodzica może zmniejszyć agresję u dziecka. Nie eksperymentuj na własną rękę z polecanymi na forach „uspokajającymi kropelkami”. Bez dotarcia do przyczyn agresji nie pomożemy dziecku. Faszerując je środkami uspokajającymi, możemy zaszkodzić zamiast pomóc (wyjątek stanowią uzasadnione sytuacje wymagające farmakoterapii). Co zrobić, jeśli to nie nasze dziecko jest agresywne? Jak reagować na agresję innych dzieci? Jeśli do agresywnego zachowania dochodzi w naszej obecności, powinniśmy być stanowczy i spokojni. Zapewnijmy bezpieczeństwo swojemu dziecku i innym dzieciom, które mogą być ofiarami napaści. Wyraźnie przekażmy agresywnemu dziecku, że nie może innych bić, szarpać, krzywdzić. Reaguj również, widząc agresywne zachowania dzieci wobec zwierząt. Gdzie zgłosić agresję u dziecka? Poinformuj personel w przedszkolu o problemie agresji u podopiecznego. Dyrekcja wraz z nauczycielami powinni podjąć odpowiednie działania i współpracę z rodzicem agresywnego dziecka. Niekiedy niezbędne okazuje się zawiadomienie lokalnego ośrodka pomocy społecznej, który może przydzielić rodzinie asystenta. W skrajnych przypadkach sprawy agresywnych dzieci mogą trafić do sądu rodzinnego. Jeśli dziecko wykazuje zachowania agresywne, może być relegowane z placówki i skierowane na indywidualne nauczanie.
WSTĘP Rodzina jest najstarszą i podstawową komórką społeczną. Człowiek już od pierwszych chwil swego życia ulega wpływom wychowawczym, które pozostawiają w psychice trwały ślad. Wychowanie rodzinne ma na celu ukształtowanie człowieka, przygotowanie go w przyszłości do pełnienia określonych ról społecznych, zaszczepienia ideałów oraz poczucie własnej wartości. To rodzice kształtują u dzieci właściwy stosunek do siebie i do innych ludzi. Jednakże z powodu wielu trudności spada autorytet rodziców i w coraz większym stopniu rodzice tracą wpływ wychowawczy na dzieci i młodzież. Wraz z okresem dorastania pojawia się także konflikt pokoleń. Przyczyny konfliktów bywają różne postępowanie rodziców,Brak miłości do dzieci,Brak posłuszeństwa ze strony młodzieży w stosunku do starszych,Złe, niewłaściwe korzystanie z wolności,Odmienne spojrzenia na tradycję (starsi chcą utrzymać to, co sprawdzone, młodzi odrzucają to, co dawne).Spory międzypokoleniowe są czymś naturalnym i pojawiają się niemalże w każdym domu. Młodzi ludzie coraz częściej się buntują. Jednakże, jeśli istnieje nić porozumienia między rodzicem a dzieckiem nie ma powodu do niepokoju. W przypadku, jeśli konflikt ten się nasila, dzieci uciekają z domu, popadając w sidła nałogu, narkotyków, bądź wchodzą na krętą drogę przestępstw. Szukając zrozumienia i dowartościowania często jest to ucieczka w różne nowe ideologie, sekty, które dławią indywidualność i wolną wolę człowieka, niszcząc jego umysł i ciało, czyniąc zło zniewalają ludzi i odrywają ich od zdrowych korzeni normalnego życia. Jednakże najczęstszym przejawem konfliktów międzypokoleniowych oraz konfliktów w swojej grupie rówieśniczej jest agresja i I PRZEMOC WŚRÓD DZIECI I MŁODZIEŻYAgresja - to działanie ludzkie, stanowiące zagrożenie bądź powodujące szkody fizyczne lub psychiczne u innych osób np. wywołujące ból, cierpienie, destrukcję, prowadzące do utraty cenionych wartości. Agresja i przemoc w świecie dzieci i młodzieży, jako zjawisko społeczne przyjmuje różną postać i ma wielorakie uwarunkowania. Nie ma prostej odpowiedzi na pytanie skąd u dzieci i młodzieży tyle agresji, brutalności i znieczulicy. Kiedyś najbardziej brutalnych zachowań dopuszczały się osoby z marginesu, teraz są one popełniane także przez młodzież z tzw. dobrych środowisk. Arsenał czynników tworzących klimat sprzyjający agresji jest bardzo bogaty. Agresywne zachowanie to nie tylko morderstwo, rozbój, napad, bójka, czy gwałt, ale także atak, groźba, szantaż, czy też wulgarne słowo lub kilku lat narasta w polskich szkołach problem przemocy dzieci starszych i silniejszych wobec młodszych i słabszych. Z sytuacją przemocy mamy do czynienia wtedy, gdy osoba słabsza (ofiara) wystawiona jest na dłuższy czas na negatywne działanie osoby lub grupy osób silniejszych (agresorów). Te negatywne oddziaływanie to dokuczanie, bicie, przezywanie, wyszydzanie, zabieranie pieniędzy i przedmiotów, niszczenie rzeczy. Są to bezpośrednie akty przemocy. Istnieje także przemoc pośrednia. Należą do nich oszczerstwa i intrygi. Ofiary przeżywają głębokie uczucie poniżenia i upokorzenia, strachu, wstydu i ułatwiające rozpoznanie ofiary przemocy to:Ofiara jest często obiektem przezywania, dokuczania, nosi brzydkie przezwisko, jest wyśmiewana,Inni wydają jej rozkazy, wysługują się nią, zachowuje się jak osoba podporządkowana,Agresorzy urządzają sobie zabawy jej kosztem,Jest potrącana, popychana, nie może się bronić,Często płacze,Pieniądze i wartościowe przedmioty będące własnością ofiary są jej odbierane lub niszczone,Ofiara jest izolowana, nie ma kolegów, ma trudności w znalezieniu swoich przyjaciół,Ma trudności w wypowiadaniu się w klasie,Pogarsza się w ułatwiające rozpoznanie agresora, czyli osoby dopuszczającej się przemocy to:Sprawca jest silny fizycznie,Ma silną potrzebę dominacji i podporządkowywania sobie innych, straszy i zagraża słabszym,Agresor łatwo wpada w złość, jest impulsywny i buntowniczy,Nie pomaga i nie współczuje słabszym, spostrzegany jako "twardziel",Często wchodzący w "złe towarzystwo", kradnie, pije alkohol,Agresor uzyskuje popularność wśród rówieśników,Agresor osiąga niskie wyniki w na psychikę ucznia wywierają koledzy, klimat panujący w domu, w szkole a przede wszystkim środowisko pozaszkolne. Na intelekt ucznia, jego światopogląd i postawy moralne oddziałują informacje przekazywane przez masmedia, które kształtują bogatszy, ale niejednolity obraz otoczenia u współczesnych dzieci. Nie bez znaczenia są również wzorce zachowania się rodziców. Atmosfera awantur, alkoholizmu, stosowanie środków przemocy fizycznej przez rodziców są najczęstszym powodem niezrównoważenia emocjonalnego. Negatywna emocjonalnie postawa rodzica charakteryzująca się brakiem ciepła, zwiększa ryzyko, że dziecko stanie się agresywne i wrogie wobec innych. Próby okiełznania tego ucznia przez nauczyciela przy pomocy ostrzejszych środków nie udają się, a surowsze postępowanie nauczyciela wywołuje postawę obronną przejawiającą się agresją. Podstawową zasadą wychowawczą przeciwko agresji jest nie wzmacnianie jej. Najskuteczniejszą próbą przeciwdziałania temu zjawisku jest kształtowanie prawidłowych postaw społecznych. Wszyscy jesteśmy upoważnieni do zapobiegania takim zachowaniom. Propagowanie wzorów prospołecznych w szkole i w domu oraz w mediach (telewizja, radio, prasa) bardzo silnie może oddziaływać na emocjonalną stronę osobowości dziecka. Dzieci i młodzież, która nie ma szansy na sprawdzenie się w społecznie wartościowych działaniach i która nie może osiągnąć sukcesów ani niczym zaimponować, przyjmuje postawę, że "lepiej być kimś złym, niż nikim" szczególnie wtedy, gdy "bycie złym łączy się z podziwem u podobnych sobie".METODY PRZECIWDZIAŁANIA AGRESJI I PRZEMOCYProblemu agresji wśród dzieci i młodzieży nie można przemilczać i nie zauważać. Należy podejmować różne działania, mające na celu przeciwdziałanie temu zjawisku. Zarówno w domu, jak i w szkole dzieci i młodzież powinni trenować i nabywać umiejętności radzenia sobie z własną złością, uczenia się pokory i cierpliwości wobec innych. Należy uczyć się kontrolować własne emocje, uczucie strachu i stresu, należy natomiast uczyć wrażliwości i cierpliwości oraz niesienia pomocy innym. Aby dziecko nauczyło się kontrolować agresywne impulsy i było pogodne należy przestrzegać poniższych zasad:Chwalić dziecko za każdy postęp. Należy docenić wysiłek i zaangażowanie niezależnie od efektu końcowego wykonanego jasno przywileje i obowiązki dziecka (prace domowe, nauka, rozwijanie zainteresowań). Być miękkim wobec dziecka, ale twardym wobec dziecko nauką, nie zawstydzać z powodu słabych ocen. Rodzice powinni wykazywać pozytywny stosunek wobec nauczycieli oraz respektować proponowane przez nich zalecenia i rozmowy w szkole i w domu dotyczące tolerancji na tematy sztuki życia, sprawności fizycznej, zdrowia, świata duchowego oraz wartości moralnych i religijnych przykład nieagresywnego zachowania, być spokojnym, cierpliwym i dzieci porozumiewania się bez bicia i dzieci i młodzież różnych sposobów umożliwiających obniżenie poziomu gniewu np. głębokie oddychanie, liczenie od tyłu, wyobrażanie sobie jakiejś spokojnej powinni kontrolować oglądane przez dzieci programy telewizyjne, filmy, gry komputerowe, ze względu na ogromną ilość pojawiających się w nich elementów brutalności, przemocy i z kierunków działań profilaktycznych jest przygotowanie uczniów na możliwość kontaktu z przemocą. Należy uczyć dziecko nawiązywać więzy koleżeńskie, uświadamiać konieczność reagowania na wszystkie akty przemocy i agresji. Uświadomić granicę między donoszeniem i skarżeniem, a informowaniem o tym, że komuś dzieje się krzywda i należy mu pomóc. Nauczyć dziecko rozwiązywać konflikty, nauczyć umiejętności skutecznego odmawiania robienia rzeczy złych np. odmawianie zapalenia papierosa, odmawianie wypicia alkoholu, odmówienie udziału w przejawach wandalizmu itp. ROLA SZKOŁY W ZWALCZANIU AGRESJI WŚRÓD UCZNIÓWSzkoła ma wiele możliwości, by zapobiec antyspołecznym formom zachowania uczniów. Przeciwdziałanie agresji w szkole wymaga dużego zaangażowania nauczycieli, uczniów i szkolne powinny być organizowane również z obecnością współpracę z być zapewniony nadzór pedagogiczny na wzbogacić program szkolny o treści mające na celu naukę kontroli własnych emocji, umiejętności przezwyciężania napięć i zajęć pozalekcyjnych np. gry indywidualne i zespołowe powinien być wzorem i modelem nieagresywnego to zachowanie zmierzające do wyładowania niezadowolenia, gniewu czy złości na osobach lub rzeczach. Gotowość do reagowania agresją jest indywidualnie zależna od osobowości jednostki i zmienia się wraz z rozwojem dziecka i sytuacjami, w których się ono znajduje. Świadome przezwyciężanie agresji i wybuchów złości środkami pedagogicznymi jest konieczne i powinno polegać na nabyciu umiejętności panowania nad swoimi agresywnymi impulsami, ponieważ niezwykle trudno jest uciec od problemu przemocy i agresji. BIBLIOGRAFIA:Kowalska R., O przemocy i agresji w szkole, [w:] Lider Nr 10/2003,O dorastaniu, czyli kod buntu, praca zbiorowa, Kraków 2002,Stilger M., O problemie agresji i przemocy wśród dzieci i młodzieży, [w:] Lider Nr 7-8/2003,Wodnicka E., Wiewiórka R., Zaręba M., Program przeciwdziałania przemocy w Szkole Podstawowej Nr 72 w Krakowie, [w:] Lider Nr 9/2003.hRF8YXz.
agresja u 7 latka w szkole
